Wie de geheimen van de Blue Zones bestudeert, stuit al snel op herkenbare ingrediënten voor een lang en vitaal leven: gezond eten, natuurlijk bewegen, sterke sociale netwerken, zingeving en een gastvrije omgeving. Wat vaak minder belicht wordt, maar minstens zo bepalend is, is het gevoel van veiligheid – de sense of safety.
Veiligheid als bedding voor vitaliteit
In de vijf oorspronkelijke Blue Zones – van Okinawa tot Ikaria – voelen mensen zich geborgen in hun gemeenschap. Het is niet alleen de afwezigheid van criminaliteit of fysieke dreiging. Het gaat vooral om sociaal vertrouwen: weten dat de buren naar je omkijken, dat er altijd iemand is die helpt, dat je ertoe doet.
Die “sense of safety” zorgt ervoor dat stressniveaus lager blijven. En dat is cruciaal: chronische stress tast het immuunsysteem aan, verhoogt de kans op hart- en vaatziekten en versnelt verouderingsprocessen. Een veilige omgeving vormt daarmee de onzichtbare bedding waarin gezondheid kan bloeien.
De wetenschap erachter
Onderzoek laat zien dat het ervaren van veiligheid – sociaal, fysiek én mentaal – direct samenhangt met een hogere levensverwachting.
- Sociale veiligheid: hechte netwerken beschermen tegen eenzaamheid en isolement.
- Fysieke veiligheid: veilige straten en groene omgevingen maken dat mensen meer bewegen en ontspannen.
- Psychologische veiligheid: de zekerheid dat je mag zijn wie je bent en dat je fouten mag maken, verlaagt stress en vergroot veerkracht.
Het is precies dit samenspel dat de Blue Zones uniek maakt: een cultuur waar vertrouwen vanzelfsprekend is en waar veiligheid niet bevochten hoeft te worden, maar ingebouwd is in het dagelijks leven.
Wat betekent dit voor ons?
In onze steden en dorpen is veiligheid vaak een meetbare grootheid: criminaliteitscijfers, verkeersveiligheid, cameratoezicht. Maar een echte Blue Zone vraagt om méér:
- Ontmoetingsplekken waar mensen elkaar kennen en helpen.
- Groene en toegankelijke straten waar voetgangers en fietsers zich vrij bewegen.
- Organisaties en werkplekken waar psychologische veiligheid de norm is.
Door te investeren in dit gevoel van veiligheid, creëren we de voorwaarden waarin mensen gezonder, gelukkiger en langer kunnen leven.
Een gedeelde verantwoordelijkheid
Veiligheid kan niet uitsluitend worden afgedwongen van bovenaf. Onderzoek naar sociale cohesie en ‘collective efficacy’ laat zien dat buurten waarin mensen elkaar kennen, elkaar aanspreken en zorg dragen voor elkaars kinderen, daadwerkelijk veiliger zijn. Het is een netwerk van kleine, dagelijkse handelingen – een praatje bij de supermarkt, een oplettende buur, een werkgever die psychologische veiligheid stimuleert – dat samen een beschermende laag vormt.
We zijn dus allemaal medeverantwoordelijk voor de veiligheid in onze steden en dorpen. Door betrokkenheid, alertheid en zorgzaamheid dragen we bij aan een samenleving waarin vertrouwen kan groeien. Veiligheid is daarmee geen product, maar een relatie: een gezamenlijke keuze om elkaar te zien en voor elkaar op te staan.
De verborgen pijler
Misschien mogen we daarom zeggen dat de ‘sense of safety’ de onzichtbare zesde pijler van de Blue Zones is. Het is het fundament onder zingeving, verbondenheid en vitaliteit. Want pas als we ons veilig voelen, kunnen we echt tot bloei komen – als individu én als samenleving.
Blue Zone Festival Foundation
Bij de Blue Zone Festival Foundation maken we deze principes concreet in Nederland. We organiseren festivals, ervaringen en leerprogramma’s waarin mensen en organisaties ontdekken hoe zij hun omgeving gezonder, vitaler en veiliger kunnen maken.
Van het jaarlijkse Blue Zone Festival in Amersfoort, tot de regionale Blue Zone Festival Experience op 5 en 6 november in Friesland: overal staat de vraag centraal hoe we samen een leefomgeving creëren waarin mensen langer en gelukkiger leven.
Daarnaast ontwikkelen we instrumenten zoals de BZF Score en de BZF Toolkit, die gemeenten en organisaties helpen om hun eigen buurten en werkplekken te meten, te vergelijken en te verbeteren.
Zo bouwen we stap voor stap aan een beweging waarin ‘sense of safety’, verbondenheid en vitaliteit hand in hand gaan.
Geschreven door: Jerry Blekkenhorst
Reactie toevoegen