Column: Eenzaamheid

• Dat kind dat in de groep geen aansluiting vindt en na een aantal sociale vaardigheidstrainingen nog altijd als laatste gekozen wordt bij de gymles.
• Die buurman met een verstandelijke beperking, die graag een praatje wil maken, maar weet dat zijn buren geen tijd hebben om even met hem te kletsen. Onderzoek waaruit blijkt dat mensen met onbegrepen gedrag, als belangrijke factor voor escalatie, eenzaamheid noemen.
• Die vrouw die op straat leeft en vertelt dat de meeste mensen haar bekijken alsof ze geen mens is, maar eerder een voorwerp.
• Die man die zijn partner is verloren en zich sindsdien niet meer in de buurt laat zien. Die jongere die online gepest wordt maar er niet over durft te praten uit schaamte. De voorbeelden zijn legio en de vormen verschillend.

Iedereen kent die voorbeelden. Iedereen kent ook het gevoel. Ik zeker ook. Toch praten we liever over de eenzaamheid van die ander (je weet wel, die kwetsbare ander) dan over ons eigen gemis aan verbondenheid. We willen die ander zo graag helpen. We hopen dat iemand eigen regie pakt, zich aansluit bij een club, vrienden maakt, of “gewoon leuke dingen gaat doen”.

Van betekenis kunnen zijn voor een ander blijkt overigens een hele goede tegenhanger te zijn voor, inderdaad, gevoelens van eenzaamheid. De praktijk blijkt toch een stuk weerbarstiger, want als we het nieuws een beetje volgen zien we dat eenzaamheid, ondanks alle inspanningen, blijft toenemen onder de bevolking.

Daartegenover staat dat we óók allemaal momenten kennen waarop we ons verbonden, geliefd en gehoord voelen. Te voelen dat het leven zin heeft en dat je er mag zijn. Dat je ok bent met al je makkelijke en moeilijke kanten, je lelijkheid en je schoonheid, je missers en je talenten. Dat je niet hoeft te schreeuwen om gehoord te worden en je verschijning niet hoeft aan te passen om gezien te worden.

Vraag mensen om een moment te beschrijven waarin ze zich gewaardeerd voelden, en je zult merken dat de meeste mensen dat moment  tot in detail  kunnen beschrijven. We leven er van op; ogen beginnen te glinsteren en mondhoeken krullen omhoog.

Dat geldt ook voor het ongemak dat het geven en ontvangen van welgemeende complimenten kan veroorzaken: We gaan blozen, rare dingen zeggen, lachen of zelfs huilen, bagatelliseren of maken een grap, om maar met het ongemak om te gaan. Toch, ondanks al dat ongemak onthouden we die oprechte complimenten voor altijd. 

Ik weet nog precies wat er op het kaartje stond dat mijn favoriete docent nederlands mij gaf toen ik eindelijk mijn diploma haalde. Niets over prestaties, niets over schoolse vaardigheden of de klas uit gestuurd worden wegens clownesk gedrag.

Nee, hij beschreef een gevoelig en creatief kind, meestal in het zwart gekleed met hennarood haar en een eigen mening. En dat ik vooral moest blijven zoals ik was. En ik voelde het: hij zag mij onder al die opsmuk en bravoure.

Zo krachtig is het als je laat merken dat je iemand ziet of als iemand zich waardevol voelt.

Die ervaringen, daar kunnen we allemaal makkelijk aan bijdragen.

Ook een rol hebben in een groep, met gezamenlijke doelen of waarden, zoals een familie, een team, een vriendengroep, een kerkgemeenschap, een sportclub, een muziekfestival, lotgenoten of een online gamingcommunity, de mens vaart er wel bij. Buiten de groep geplaatst worden en uitgesloten worden, betekent niet beschermd zijn en overgeleverd aan alles wat gevaarlijk en ongewis is.

De kans is groot dat jij je ook bezighoudt met dit thema, of al probeert iets te betekenen tegen eenzaamheid. Dat begint bij ons meest fundamentele gemeenschappelijke kenmerk: mens zijn.

Laten we het daarover hebben.

En laten we samen, met onze kennis en ervaringen, duurzame verbinding en waardering aanwakkeren – in de buurt, op straat, of gewoon aan de keukentafel.

Geschreven door: Barbera Olthof, Culture Cees